MINDSET by Carol S. Dweck

Mình bắt đầu đọc vào ngày 12 tháng 3 năm 2018 và mất 9 ngày để kết thúc cuốn sách. Mình đọc bản gốc tiếng Anh và bản dịch tiếng Nhật ở Kindle, kết hợp nghe audio theo như link dưới:

Audio version:  https://www.youtube.com/watch?v=O_j7Ye71rq4&t=683s

Đây là một cuốn sách mở ra cho mình khái niệm về tư duy "phát triển", tiếng anh gọi là "growth mindset", tiếng Nhật dịch là しなやかマインドセット.

Dựa trên 20 năm nghiên cứu thực nghiệm về cách hành xử của con người trước thất bại, tác giả Carol S.Dweck đã chỉ ra rằng có  2 loại tư duy:  the fixed mindset: tư duy cố định. 硬直 マインドセット và growth mindset: tư duy phát triển しなやかマインドセット. Bạn thuộc tư duy nào?

1. "Whether human qualities are things that can be cultivated or things that are carved in stone is an old issue"

人間の能力は学習や経験によって伸ばせるものなのか、それとも、石版に刻まれたように変化しないものなのかという議論

Bạn nghĩ thế nào về năng lực của con người. Liệu rằng nó là thứ có thể nuôi dưỡng, phát triển dựa trên học tập và kinh nghiệm hay là thứ bị khắc đóng trong những định kiến và giới hạn? 

Chân thành mà nói, trước khi đọc nghiên cứu này, trong vô thức mình cũng từng mắc kẹt với tư duy cố định. Có nhiều lúc mình đã trách cứ bản thân rằng sao mình "chậm hiểu" hay "kém thông minh" đến vậy. Mình đã từng trải nghiệm qua thời học sinh, khi có những lúc đi học về cứ ôm mặt khóc vì chẳng thể hiểu được cách giải một bài toán nhanh như bạn bè. Mình đổ lỗi rằng do bản thân kém thông minh, tư duy quá chậm. Hay như việc cứ ôm sách học mãi mà chẳng thể nói ngoại ngữ một cách trôi chảy vì "thiếu khả năng ngoại ngữ??".  Mình đã từng muốn học đàn nhưng rồi từ bỏ luôn và ngay ý định mới chớm nở vì nghĩ "mình có lẽ không có năng khiếu chơi nhạc".???

2. "When you enter a mindset, you enter a new world. In one world-the world of fixed traits-success is about proving you're smart or talented. Validating yourself. In the other-the world of changing qualities-it's about stretching yourself to learn something new. Developing yourself."

インドセットのことがわかり始めると、新しい世界が開けてくる。能力を固定的に捉える世界では、自分の賢さや才能を証明できれば成功、自分の価値を確認できればそれが成功だ。一方、能力は伸ばせるものと考える世界では、頑張って新しいことを習得できれば成功。自分を成長させることができれば成功なのだ。

Suy nghĩ và tư duy của bạn sẽ tạo nên thế giới của bạn. Trong khi với thế giới của tư duy cố định, thành công là để chứng minh bạn có tài năng. Bạn thể hiện bản thân. Trong thế giới của tư duy phát triển, thành công là sự trải mình để học điều mới. Bạn phát triển bản thân.

Bạn có đang phải chứng minh hay thể hiện điều gì đó? Hay đơn giản bạn chỉ đang thổi hồn vào tất cả những việc mình đang làm? Với bản thân mình thôi cũng vậy, mình đã rất chật vật cho việc học đơn giản chỉ vì ganh đua về thành tích. Ví dụ như việc viết luận văn tốt nghiệp đại học chẳng hạn. Mình thấy khá xấu hổ khi đọc những dòng này. Vì mình đã từng trải qua quá trình viết luận văn đơn giản chỉ là đáp ứng một yêu cầu cần có để lấy được cái bằng tốt nghiệp. Mình nghĩ đến việc tốt nghiệp với tấm bằng loại giỏi và đối xử với việc viết luận văn chỉ đơn giản là cách thức để đạt được nó. Do đó, quá trình viết luận trở nên rất "burdensome" task. Thật sự mệt mỏi và nặng nề kinh khủng. I felt so embarrassed when I read these lines cause I was going to write a thesis as a part of an academic qualification. I was thinking continually about the final qualitification and to treat the thesis writing simply as a means to that end:(
 Thế nhưng, thay vì đóng bản thân ở suy nghĩ cố định, nếu mình thật sự trải lòng hơn để học tập chắc mọi việc sẽ thú vị hơn nhiều. Thay vì nói, mình phải hoàn tất luận văn tốt nghiệp để lấy được tấm bằng loại giỏi, hãy nghĩ đến nó như một cơ hội. "Academic writing is a very creative activity!" Viết thật sự là một hoạt động sáng tạo. Nó cho bạn cơ hội: người học sinh hay sinh viên có thể nghiên cứu một vấn đề chuyên sâu một cách nghiêm túc. Nó phản ánh "your own intellectual world view", quan điểm về thế giới theo một góc nhìn của tri thức, theo một cách rất "fresh and novel way". Nó tạo cho bạn động lực phát huy tối đa năng lực getting the most out of yourself! Ý mình là năng lực thuộc về tri thức để nghiên cứu chứ không phải là năng lực chữa cháy copy-patse khi đến hạn deadline (cười).

3. "You have a choice. Mindsets are just beliefs. They're powerful beliefs, but they're just something in your mind, and you can change your mind."

どちらの世界を選ぶかは、あなたしだい。マインドセットは信念にすぎない。強いパワーを持つ信念だが、結局のところ心の持ちようであり、それを変える力はあなた自身が握っている。

Bạn hoàn toàn có sự lựa chọn. Vì rốt cuộc Mindset chỉ là niềm tin hay cách nhìn nhận nằm trong đầu bạn. Dù nó rất có sức ảnh hưởng rất lớn đến hành động và định hướng của bạn. Và bạn hoàn toàn có thể thay đổi được nó.

Một câu nói mà mình rất thích là :"Chẳng có ai đánh thuế giấc mơ. Nên mơ được thì cứ mơ đi, 放題 luôn:D" Việc lựa chọn theo tư duy cố định hay tư duy phát triển, hoàn toàn nằm trong tầm kiểm soát của bản thân bạn. Sau khi đọc xong cuốn sách này, mình đã suy nghĩ nghiêm túc về những việc mình có thể làm và muốn làm trong tương lai. Mình đã list vào danh sách to-do-list những điều mà trước giờ mình nghĩ là mình không thể vì mình "không có năng khiếu" hoặc "không có điều kiện". Ví dụ như đơn giản chỉ là:" hát trọn vẹn một bài hát" "Check-in English-speaking countries"... Hiển nhiên mình không có ý là mình có thể trở thành diva với giọng hát "5 quãng 8" như Mariah Carey, nhưng ít nhất với growth mindset mình cho bản thân mình cơ hội để theo đuổi những gì mình muốn làm, để khám phá những năng lực tiềm tàng của bản thân. Kể cả việc hát hò, mình hoàn toàn có thể tập luyện để "biểu diễn" trầm bổng một bài hát. 

4. "Mindsets change the meaning of failure. 

マインド セット しだい で 変わる 失敗 の 意味

Even in the growth mindset, failure can be a painful experience. But it doesn't define you. It's problem to be faced, dealt with, and learned from"

Thậm chí đối với tư duy phát triển, thất bại có thể là một trải nghiệm đau buồn và ê chề. Nhưng không vì thế mà nó định nghĩa con người bạn. Đó là vấn đề cần phải đối mặt, xử lý và học từ nó.

5. Growth mindset in relationship

Phần này mình rất tâm đắc. Tư duy phát triển khi được nhìn nhận trong mối quan hệ với gia đình và những người xung quanh sẽ như thế nào?

- Growth mindset Về việc nuôi dạy trẻ:

Everyone is born with an intense drive to learn. Infants stretch their skills daily. Not just ordinary skills, but the most difficult tasks of a lifetime, like learning to walk and talk. They never decide it's too hard or not worth the effort. Babies don't worry about making mistakes or humiliating themselves. They walk, they fall, they get up. What could put an end to this exuberant learning. The fixed mindset. As soon as children become able to evaluate themselves, some of them become afraid of challenges. They become afraid of not being smart.

誰もみな旺盛な学習意欲を持って生まれてくる。赤ちゃんは日々新しいことをマスターシていく。歩く、しゃべると言った困難極まりない問題にもどんどんチャレンジする。難しくて無理だとか努力してもムダだなんて決めつけない。間違ったらどうしよう、恥をかくんじゃないかなんて木にしない。歩いてはつまづき、また起き上がる。この溢れんばかりの学習意欲をつぶしてしまうもの。それこそが硬直マインドセットなのである。自分自身を評価する力が芽生えたとたんに、チャレンジを恐れる子どもがでてくる。

Mỗi người đều sinh ra với ham muốn học hỏi mạnh mẽ. Trẻ con thường nhìn mọi sự việc xung quanh với đôi mắt tươi mới và học hỏi các kỹ năng ngày qua ngày. Trẻ con chẳng bao giờ quyết định hay suy nghĩ rằng việc này khó quá không đáng để nỗ lực. Cũng chẳng lo lắng vì mắc sai lầm hay phải ngại ngùng vì làm không tốt. Chúng cứ đi, ngã và đứng dậy. Thế nhưng, khi lớn dần lên, khi dần có khả năng đánh giá bản thân, chúng bắt đầu sợ những thanh thức. Chúng sợ rằng mình không cư xử thông minh. 

-->  If parents want to give their children a gift, the best thing they can do is to teach their children to love challenges, be intrigued by mistake, enjoy effort and keep on learning. Ask questions that made reflect on the effort she put into studying and on how she has improve from the year before!

Cho nên nếu bố mẹ muốn cho con một món quà, điều tốt nhất mà họ có thể làm là dạy cho con cách yêu thách thức, chấp nhận thất bại, thích nỗ lực và không ngừng học tập. Hãy đặt câu hỏi phản chiếu sự nỗ lực mà con đã đặt vào việc học và con đã làm thế nào để tiến bộ hơn so với trước đó!  Ví dụ như khi thấy con đang đọc sách, thay vì khen ngợi rằng con thật giỏi, thât thông minh hay quyển sách đó bố mẹ nghĩ thật thú vị, hãy hỏi con về nội dung cuốn sách con đang đọc. Điều này sẽ kích thích con mong muốn tìm tòi và ham muốn học hỏi thật sự chứ không phải làm để nhận được lời khen ngợi từ người khác. Hạn chế khen ngợi hay đề cao kết quả học vấn, vì điều này vô hình sẽ làm áp lực lên trẻ. Hãy để trẻ được phát triển một cách toàn diện dựa trên bản năng ham học hỏi xuất phát từ bên trong. Đừng giới hạn hay chê bai rằng con không có năng khiếu chỉ đơn giản vì bài kiểm tra đầu tiên bị điểm kém. 

- Growth mindset Về mối quan hệ vợ chồng, bạn bè

"I believe that a good, lasting relationship comes from effort and from working through inevitable differences."

Trong mối quan hệ tình yêu hay vợ chồng hay bạn bè cũng vậy, một mối quan hệ tốt và kéo dài đến từ nỗ lực giải quyết những vấn đề khác biệt. Nghĩa là thay vì chờ đợi một phép màu ngẫu nhiên hay một sự lãng mạn nào đó, hãy thật sự thẳng thắn với những sự khác biệt và những mâu thuẫn. Tư duy cố định thường nói rằng, một tình yêu thực sự phải để mọi thứ như nó vốn có. Bạn không thể thay đổi tính cách của người khác, cũng như bản thân. Nếu bạn làm vậy nghĩa là bạn đang phá hủy bản chất vốn có của tình yêu. Nhưng thực tế không ai hòa hợp với người kia một cách hoàn hảo. Nên thay vì việc im lặng và mong chờ rằng đối phương phải hiểu mình, hãy thẳng thắn nói ra những mong muốn và suy nghĩ của bạn. Chủ động "work through diffierences"!

Trong những điều take-away từ cuốn MINDSET của Carol S.Dweck, mình phải công nhận rằng tùy vào thời điểm, tùy vào trường hợp mà suy nghĩ của bản thân sẽ là cố định hay phát triển. Nhưng ít nhiều, mình bắt đầu "có ý thức" hơn để điều khiển bản thân. Thay vì nói không thể, mình suy nghĩ theo hướng tích cực hơn rằng tại sao mình không cho bản thân mình một cơ hội?. Đúng như tiêu đề tiếng Nhật của cuốn này dịch là やればできる！Cứ làm đi rồi sẽ biết!

 -The END-

Chú thích (1):

(Trong phần này có đoạn bản dịch tiếng Nhật khá haynên mình đã cẩn thận tra hơn về mặt định nghĩa. Khi trẻ trở nên có khả năng "evaluate" bản thân thì chúng trở nên sợ "challenges". Trong bản dịch tiếng Nhật là: ngay khi năng lực đánh giá bản thân được 芽生え (mebaeru) thì sẽ xuất hiện trẻ sợ thách thức. Từ "mebaeru" này nhìn vào gốc Hán có thể đoán nghĩa là nảy mầm, sinh chồi. Mình tra từ này lên google và hầu hết hiện kết quả các bài viết có liên quan đến làm thế nào mibae khả năng tư duy của trẻ từ rất nhiều trang giáo dục chính thống của Nhật. Tham khảo một chút ngoài lề là khả năng tư duy của trẻ gọi là "思考力" (shikouyroku) bao gồm (1) 思考の基本形式 các hình thái tư duy cơ bản như phân biệt khái niệm, phán đoán và suy đoán, (2) 創造力 (souzouryoku) là sáng tạo, (3) 問題解決力 là giải quyết vấn đề. Như vậy giáo dục lý tưởng đó là hướng đến phát triển cả ba hình thái tư duy của trẻ, trong đó mình thấy năng lực sáng tạo và khả năng giải quyết vấn đề thường đang bị xem nhẹ ở các bậc học ở Việt Nam.)